Om zoveel mogelijk informatie boven tafel te krijgen is het belangrijk dat het een open gesprek is. Zorg ervoor dat de  persoon die tegenover je zit of die je aan de telefoon hebt niet direct dichtklapt. Dat kan maar zo gebeuren. Weeg je woorden zorgvuldig af zonder dat je krampachtig wordt in het gesprek.

Houd rekening met de volgende zaken.

• Werk met open vragen
• Vermijd de waarom vraag. Hierdoor krijgt iemand het gevoel dat ze ter verantwoording worden geroepen. Dat is juist niet jouw bedoeling. Je wilt dat degene zich gaat openen, zodat jullie een mooi en open gesprek aan kunnen gaan met elkaar.
• Geef ruimte aan de ander. Wanneer je veel huisbezoeken moet afleggen of heel veel mensen op jouw bellijst hebt staan, ben je zonder dat je het weet soms gehaast in jouw gesprekken. Hierdoor krijgt de ander niet de ruimte om zijn of haar eigen verhaal goed te vertellen. Wanneer jouw informatie niet compleet is, krijg je voor je het weet aannames. En die kloppen nu juist vaak niet. 
• Zorg voor een goede samenvatting. Hierdoor heeft iemand niet het gevoel dat er een vragenvuur op hem of haar wordt afgevuurd. Op een gegeven moment is jouw client hier zat van en zal je geen antwoorden meer krijgen. Zorg voor een gemoedelijke sfeer, waarin snelheid niet nodig is. Tegelijkertijd mag je van tijd tot tijd rustig een samenvatting erin gooien om ervoor te zorgen dat jouw gesprek niet alle kanten opgaat. Dan duurt een gesprek te lang. Dat is niet nodig. 

Stap voor stap krijg je helder wat hier de situatie is.

Zorg ervoor dat je in hoofdlijnen de ernst van de situatie helder krijgt. Alle details die kunnen later, maar je moet wel goed kunnen beoordelen wat de volgende stap moet zijn.

Zeker wanneer je hoort van een lastige financiële situatie, wil je deze het liefst zo snel mogelijk oplossen. Maar daar moet je dan wel een goede basis voor hebben. Natuurlijk bel je vandaag nog samen de woningbouwcorporatie als er al een brief ligt over een mogelijke huisuitzetting.

Maar wat als er meer tijd nodig is? Ga dan niet in het eerste gesprek direct op weg naar de oplossing. 

Bij vroegsignalering is die tijd er als het goed is. Dan hoef je niet zo snel te schakelen als bijvoorbeeld in de schuldhulpverlening. Je kunt al eerder aandacht besteden aan de financiële gedragsverandering.

Het is belangrijk om in dit gesprek in ieder geval in hoofdlijnen te weten wat de inkomsten en uitgaven,  de bezittingen en schulden, de ernst van de schulden en  de persoonlijke situatie is. En laten we vooral ook niet vergeten in beeld te brengen hoe het nu staat met de administratie.

Let goed op de signalen die je opvangt in het gesprek, maar daarover meer in de volgende paragraaf. 

Voorkom dat je te vroeg al gaat waarschuwen voor heel ernstige situaties. Dit is vaak niet passend. Er is slechts een beperkte betalingsachterstand. Dit is nog lang niet aan de orde en degene zal zich daardoor dus niet aangesproken voelen. 

Ik noem hiervan een voorbeeld vanuit de praktijk in de quote hieronder.

Ik heb gezien dat je achterloopt met jouw ziektekosten. Je zit nu al op twee maanden. Wanneer je hier niets aan doet kun je in ernstige betalingsproblemen komen.

Soms kan het handig zijn om een financiële spiegel voor te houden, zodat mensen weten waar ze financieel naar onderweg zijn. De achterstand bij de zorgverzekering is in dit geval nog zeker geen zes maanden. Dus wat dat betreft valt het financiële risico nog wel mee.  Let wel op: na twee maanden achterstand stopt bij bijna alle verzekeraars het recht op een aanvullende zorgverzekering. Dat is een groot knelpunt en onbekend bij veel mensen. Dit kan grote gevolgen hebben voor jouw cliënt. Maar om dit nu direct ernstige betalingsproblemen te noemen is wel erg zwaar gezegd. 

Neem de tijd om te werken aan het besef dat er iets aan de achterstanden gedaan moet worden. Let erop dat jij niet heel hard gaat werken, maar degene zelf motivatie krijgt om aan de eigen achterstand te werken.